Aralık 2019
1. İşverenin İlan Etme Zorunluluğu
Vardiyalı çalışmaya ilişkin yönetmeliğin 3. maddesine göre işveren veya işveren vekilleri;
a)Vardiya sayısı ile her vardiyanın işe başlama ve bitirme saatlerini,
b)Vardiyalar halinde çalıştırdıkları işçilerin ad ve soyadlarını,
c)Ara dinlenmelerini, hafta tatillerini,
d)Bunlara ilişkin değişiklikleri düzenleyerek iş yerinde işçilerin kolayca görüp okuyabilecekleri şekilde ilan etmek zorundadır.
İşverenin vardiya düzenini önceden ilan etmemesi ya da ilan ettiği vardiya düzenine uymaması halinde işçinin iş akdini haklı sebeple derhal fesih hakkı doğmaktadır.
2. Vardiya Değişikliği ve Vardiya Değişikliklerinde Dinlenme Hakkı
Vardiyalı çalışma, iş haftası esası üzerine kuruludur. Vardiyalı çalışmaya ilişkin yönetmeliğin 8. maddesine göre işveren; zorunluluk olmadıkça işçilerin vardiyasını değiştiremez. Olağan koşullarda işçi bir iş haftasında hangi vardiyada ise o vardiyada çalışır. İşveren, iş haftası içinde ancak zorunluluk ortaya çıkarsa işçinin vardiyasını değiştirebilir ve bu değişikliği de önceden ilan etmek zorundadır.
Zorunluluk halinde ve önceden ilan edilerek yapılacak vardiya değişimlerinde de işçi 11 saat dinlendirilmeden çalıştırılamaz. Örneğin 24:00-08:00 vardiyasında çalıştırılan işçi, zorunluluk hali bulunsa dahi aynı gün içinde 16:00-24:00 vardiyasına çağrılamaz. İşçinin böyle bir çağrı üzerine vardiyaya katılma yükümlülüğü bulunmamaktadır. Çünkü vardiya değişiminde en az 11 saat dinlenme hakkı vardır. Vardiya değişimlerinde 11 saatten az dinlenme yaptırılması halinde işçinin iş akdini haklı sebeple derhal fesih hakkı doğmaktadır.
3. Vardiyalı Çalışmada Genel Dinlenme ve Ara Dinlenme Hakkı
Hem Kanun hem Yönetmelik uyarınca vardiyalı çalışan işçilere haftanın bir gününde 24 saatten az olmamak üzere hafta tatili verilmesi zorunludur. Hafta tatili süresinin 24 saatin altında olması halinde işçi tarafından genel dinlenme hakkının hiç kullanılmadığı kabul edilmektedir.
Vardiya 4 saatten fazla ve 7,5 saate kadar ise (7,5 saat dahil) ara dinlenmesinin en az yarım saat olması, vardiya 7,5 saatten fazla ise ara dinlenmesinin en az 1 saat olması da yasal zorunluluktur.
4. Vardiyalı Çalışmada Gece Çalışması ve Fazla Çalışma Ücreti
Gece çalışması; en geç saat 20.00’de başlayarak en erken saat 06.00’ya kadar geçen ve her halde en fazla onbir saat süren dönemi kapsamaktadır. İşçilerin gece çalışmalarının 7,5 saati geçemeyeceği de İş Kanunu'nun 69. maddesinde belirtilmektedir.
Ancak turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde, işçilerin yazılı onaylarının alınması şartıyla 7,5 saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabilmektedir.
Gece vardiyasına ilişkin yönetmeliğin 7. maddesi gereği bir kadın işçinin gece vardiyasında çalıştırılabilmesi için işe başlamadan önce iş yeri hekiminden “sakınca yoktur” raporu alınması gerekir. Ayrıca kadın işçinin düzenli aralıklarla sağlık muayenelerinin de yapılması gerekir. İşveren; gece çalışması nedeniyle sağlığının bozulduğunu raporla belgeleyen işçiye gündüz vardiyasında iş vermek durumundadır.
Vardiyalı çalışan işçilerin bir hafta içinde 45 saati aşan tüm çalışmaları fazla çalışma kabul edilmektedir. Bu fazla çalışmaların yüzde 50 zamlı ödenmesi zorunludur. Gece yapılan fazla çalışmaların da zamlı ücret üzerinden ödenmesi gerekmektedir. Aksi halde işçinin iş akdini haklı sebeple derhal fesih hakkı doğmaktadır.
©2019 Elmas Avukatlık ve Hukuki Danışmanlık Bürosu Tüm hakları saklıdır.
